yalancı ve harici nasibi imamı İkrime b. Abdullah el-Berberi

BİSMİLLAHİR RAHMANİR RAHİM
HAMD OLSUN ALEMLERİN RABBİNE
VE SELAM OLSUN MEVLAMIZ MUHAMMEDE VE TERTEMİZ EHLİ BEYTİNE

İkrime b. Abdullah el-Berberi sünni ve nasibilerin büyük imamlarından, fazilet sahibi şahsiyyeterinden ve onlar nezdinde tabiinin büyüklerindendir. sünni ve nasibi kaynaklarında sahabe Abdullah b. Abbas r.a’dan rivayet edilen hadislerin neredeyse yarısından çoğu bu şahıs aracılığı ile rivayet edilmiştir. bu şahıs, nasibilerin “Kur’an sonrası en güvenilir kitap” olarak gördükleri “Sahihi Buhari”nin ravilerindendir ki, bu kadarı bile nasibiler nezdinde onun hangi makamda olduğunu bilmemiz için yeterlidir. kendisi hakkında daha fazla bilgi ala bilmeniz için türkce ehli sünnet sitelerinden birine link bırakıyorum, bkz: İkrime b. Abdullah el-Berberi

fakat bu büyük ve fazilet sahibi nasibi imamının iki özelliği vardır. ilk olarak bu adam bizzat tabiinler ve nasibilerin büyük imamları tarafından yalancı olarak vasfedilmiştir, ikinci olarak o harici akidesine mensup olmuştur. inşaAllah bu çalışmamızda önce nasibi kaynakları ışığında onun yalancılığını, daha sonra ise harici akidesine mensup olmasını ortaya koyacağız.

1. yalancı olması: İkrime’nin yalancılığı hususu çok meşhurdur ve ilk dönem nasibi imamlarının onun hakkındaki sözlerine bakıldığında bu açıkca görülecektir. fakat daha sonra nasibiler kendi imamlarına muhalefet ederek bu şahsı güvenilir kabul etmişlerdir. şimdi İkrime’nin yalancı olduğunu beyan eden nasibi imamlarını bizzat nasibi kaynaklı sahih isnadlar ile ortaya koyacağız.

resimde gördüğünüz sünni ve nasibilerin büyük imamlarından Ahmed b. Hanbel’in “İlel” adlı kitabıdır, işaretlenmiş yerde şu ifadeler var:

حدثنا عبد العزيز بن عبدالله الأويسي حدثنا ابراهين بن سعد عن أبيه عن سعيد بن المسيب أنه كان يقول لبرد مولاه: يا برد لا تكذب على كما كذب عكرمة على ابن عباس
…Said b. Müseyyib kölesi Berid’de dedi ki: “ey Berid! İkrime’nin ibni Abbas üzerine yalan söylediği gibi sende benim üzerime yalan söyleme“

bu rivayetten sonra kitabın muhakkiki Vasiyullah b. Muhammed Abbas diyor ki:

إسناده صحيح
isnadı sahih’tir.

Ahmed b. Hanbel, “İlel ve marife er-Rical”, 2/71

Ahmed b. Hanbel’in aktardığı bu sahih haber açıkca Said b. Müseyyib nezdinde İkrime’ni yalancı olduğunu ve ibni Abbas r.a’a yalan isnad ettiğini açıkca göstermektedir. ve bilinmektedir ki, nasibiler nezdinde Said b. Müseyyib tabiinin efendisi, en büyük alimlerindendir, üstelik sahabe ile en çok irtibatı olanlardandır.

ve yine bir başka nasibi alimi olan ibni Abdilberr sahih senedle aktardığı bir hadiste şöyle demektedir:

resimde gördüğünüz ibni Abdilberr’in “et-Temhid” adlı kitabıdır, işaretlediğim yerde şu ifadeler var:

أخبرنا أحمد بن عبد الله بن محمد قال حدثني أبي قال حدثنا عبد الله بن يونس قال حدثنا نعيم بن مخلد قال حدثنا أبو بكر بن أبي شيبة قال حدثنا ابن إدريس يعني عبد الله بن إدريس الأزدي عن قطر قال قلت لعطاء إن عكرمة يقول قال ابن عباس سبق الكتاب الخفين قال عطاء كذب عكرمة أنا رأيت ابن عباس يمسح عليهما
…Fıtr dedi ki: Ata (b. Rebah)‘a dedim ki: «İkrime ibni Abbas’ın “önceki kitaplar kaybolmuştur” dediğini rivayet ediyor» Ata (b. Rebah) dedi ki: “İkrime yalan söylüyor…”

ibni Abdilberr, “et-Temhid”, 11/138-139

bu hadisin isnadı nasibi rical ilmine göre sahih’tir, nitekim son devir nasibi muhaddislerinden el-Elbani de bunu onaylamıştır, el-Elbani bu hadis hakkında diyor ki:

إسناده جيد على شرط البخاري
isnadı Buhari şartlarına göre ceyyid (güzel)‘dir.

el-Elbani, “Silsiletu ahadis es-Sahiha”, 7/1345

aynı şekilde ibni Abbas r.a’ın oğlu Ali de İkrime’nin babası üzerine yalan söylediğini bildirmiştir ki, bu haberi nasibilerin rical alimi olan ez-Zehebi rivayet eder:

resimde gördüğünüz nasibi rical alimi ez-Zehebi’nin “Siyer” adlı kitabıdır, işaretlediğim yerde şu ifadeler var:

جرير بن عبد الحميد ، عن يزيد بن أبي زياد قال : دخلت على علي بن عبد الله بن عباس ، وعكرمة مقيد على باب الحش ، قال : قلت : ما لهذا كذا ، قال : إنه يكذب على أبي
Cerir b. Abdulhumeyd Yezid b. Ebi Ziyad’dan dedi ki: Ali b. Abdullah b. Abbas’ı yanına girdim ve İkrime’nin kapının yanında durduğunu gördüm. (Ali)‘ye dedim ki: “bu da ne?” dedi ki: “bu babama yalan isnad ediyor”

ez-Zehebi, “Siyer”, 5/23

görüldüğü gibi bizzat ibni Abbas r.a’ın oğlu Ali bile İkrime’nin babası üzerine yalan söylediğini bildirmektedir öyle ise nasıl oluyorda sizler bu yalancıya itimad ediyorsunuz?

ez-Zehebi bir başka kitabında yukarıda aktardıklarımızdan başka İkrime’yi yalanlayanların listesini şu şekilde vermektedir:

resimde gördüğünüz ez-Zehebi’nin “min tekellem fiha ve huva muvassak” adlı kitabıdır, işaretlediğim yerde şu ifadeler var:

عكرمة مولى ابن عباس
ibni Abbas’ın mevalisi İkrime

كذبه مجاهد وابن سيرين ومالك
Mücahid (el-Mekki), ibni Şirin ve (imam) Malik onun yalanlamıştırlar.

ez-Zehebi, “men tekellem fiha ve huva muvassak”, 1/136-137, 246-cı ravi

şimdi İkrime’yi yalanlayanların listesini verelim:

ibni Abbas r.a’ın oğlu Ali
Said b. Müseyyib
Ata b. Rebah
Mücahid el-Mekki
ibni Şirin
Malik b. Enes

şimdi soruyoruz, İkrime’nin yalancı olduğunu beyan eden bu kadar tabiin ve mezheb imamı mı İkrime’ye iftira ederek onu yalancı adlandırmakta (ve böylece kendileri yalancı konumuna düşmekte)‘tirler yoksa gerçekten İkrime mi yalancıdır?

2. harici olması: İkrime’nin yalancılığı gibi hariciliği de meşhurdur. tabiinler ve ilk dönem nasibi imamları onu açıkca yalanladıkları gibi harici akidesine mensup olmasını da açıkca söylemiştirler. Yahya b. Main, Ali b. el-Medeni ve bu gibi rical ilminde otorite olan diğer alimler onun harici olduğunu beyan etmiştirler. nasibi rical alimi ez-Zehebi İkrime’nin biografisinde diyor ki:

resimde gördüğünüz ez-Zehebi’nin “Siyer” adlı kitabıdır, işaretlediğim yerde şu ifadeler var:

قال يحيى بن بكير قدم عكرمة مصر ونزل هذه الدار ، وخرج إلى المغرب ، فالخوارج الذين بالمغرب عنه أخذوا
قال علي ابن المديني : كان عكرمة يرى رأي نجدة الحروري
وقال أحمد بن زهير : سمعت يحيى بن معين يقول : إنما لم يذكر مالك عكرمة – يعني في ” الموطأ ” – قال : لأن عكرمة كان ينتحل رأي الصفرية
وروى عمر بن قيس المكي ، عن عطاء قال : كان عكرمة إباضيا
وقال علي ابن المديني : حكي عن يعقوب الحضرمي ، عن جده قال : [ ص: 22 ] وقف عكرمة على باب المسجد فقال : ما فيه إلا كافر . قال : وكان يرى رأي الإباضية
Yahya b. Bükeyr dedi ki: “İkrime Mısır’a ve oradan da Mağrib’e gitti ve Mağribliler hariciliği ondan aldılar”
Ali b. el-Medeni dedi ki: “İkrime Necd haruri (harici)lerindendi.”
Ahmed b. Züheyr dedi ki: Yahya b. Main’in şöyle dediğini duydum: “İkrime Sufriyye görüşünde idi”
Ömer b. Kays el-Maliki Ata’dan şöyle rivayet etti: “İkrime İbadi (harici fırkalarından)dı.”
Ali b. el-Medeni dedi ki: Yakub el-Hadremi dedesinden şöyle rivayet etmiştir: “o İbadiyye görüşündeydi”

ez-Zehebi, “Siyer”, 5/21-22

nasibilerin mezhep tarihçilerinden olan eş-Şehristani de “el-Milal ven-Nihal” adlı kitabında İkrime’nin mutekaddim haricilerden olduğunu söylemektedir, bkz: eş-Şehristani, “el-Milal ven-Nihal”, 1/135